Seçim vaatlerinde ‘ekonomik’ çelişkiler
01 nisan 2023
Bilindiği üzere AK Parti’nin ekonomi politik alanındaki vizyonu çok nettir. Herhangi bir şüpheye mahal bırakmayacak ideolojik yapı söz konusudur. Bu yapının ve Türkiye’nin ‘gelecek tasarımı’ ile ilgili ‘vaatler’in güvencesi de AK Parti hükûmetlerinin 21 yıllık icraatlarında saklıdır.
Millet İttifakı ve destekçilerinin bu alandaki birbirleriyle tamamen çelişen görüşlerini arkadaşlarımız araştırmışlar… Bakın liberal ekonomi, serbest piyasa ekonomisi, kamu-özel sektör iş birliği gibi konularda marifet aktörleri birbirleriyle taban tabana zıt, hangi görüşleri dile getirmişler…
Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni:
“2018 sonrasında yeniden gündeme gelen aşırı yoksulluğu sıfırlayacağız... Verimlilik, yüksek katma değer ve rekabetçiliğe dayalı sektörel politikalarımızla üretim yapısını ithalata bağımlı olmaktan kurtaracak ve ekonomimizi sürdürülebilir bir dış denge yapısına kavuşturacağız… Uluslararası döviz rezervlerini güçlendireceğiz… Türkiye Varlık Fonu’nu kapatacağız.”
Kemal Kılıçdaroğlu:
“Ben neoliberalizme karşıyım. Bırakın halkı sömüren sömürsün piyasa kendi dengesini bulur söylemine karşıyım. Türkiye’de toplumun belleğine yerleştirilen bu anlayış köleleştirmeye dönüştü. İnsanların geçim kaynaklarını korumak için devletin müdahil olması gerektiğine inanıyorum.” (21 Mayıs 2022, Maltepe Mitingi)
“Kamu İhale Kanunu’nu değiştireceğiz... Özelleştirme Kurumları’nı kapatacağız; kamulaştıracağız... Düyun-u Umumiye’yi çağrıştıran Borçlar Genel Müdürlüğü’nü kapatacağız… Ulusal Vergi Konseyi kuracağız… Vergiyi en çok asgari ücretliler ödüyor. Bu ayıptan da Türkiye’yi kurtaracağız. Asıl vergiyi ödemesi gerekenler faiz baronları.” (16 Mart 2021, Grup Toplantısı)
“Temiz paranın girdiği sokaktan, kirli para hemen kaçar. Ben bu parayı bulup getireceğim. Bunun için Londra’dayım.” (2 Kasım 2022, Twitter)
“İktidarımızın ilk 3 yılında, en az 100 milyar dolar doğrudan yatırım gelecek… Ayrıca yeri-yurdu, kaynağı belli, temiz ve sürdürülebilir fonlardan en az 150 milyar dolar yatırım getireceğiz.” (3 Aralık 2022, İkinci Yüzyıla Çağrı Programı)
“Yoksullaşma ve sömürü ortamı, koruyucu sosyal refah devleti politikaları ile aşılacak.” (CHP Parti Programı)
Meral Akşener:
“İYİ Yaşam Geliri Modeli projemizi hazırladık. Bu projeyle; 18-26 yaş arasındaki tüm gençlerimize, medyan gelirin, yarısının altında kalan, 4 milyon hanedeki kadınlara, 2021 fiyatlarıyla, aylık 1000 lira, İYİ Yaşam Gelir Desteği sunacağız. Bu projemizle; yoksulluğu ve gelir adaletsizliğini azaltıp kişi başına düşen geliri de artıracağız.” (22 Aralık 2021, Grup Toplantısı)
“Serbest piyasa sisteminin her durumda kısıtlı kaynakları en etkin bir biçimde dağıtamadığı ve toplumsal ahengi bozacak boyutlarda gelir ve servet eşitsizliğine yol açtığı gerçeklerini göz ardı etmeden, özel mülkiyet, serbest girişim, serbest sözleşme ve çalışan haklarının evrensel hukuk kuralları ile güvence altına alındığı bir ekonomik yapıyı desteklemekteyiz…
Ekonomik sistemin devlet bürokrasisi tarafından yürütülmesinin gerekli olduğuna inanmaktayız…
Küresel ekonomi politiğin parametrelerini doğru okuyan, buna uygun politika geliştirilmesini önceleyen ve nihai olarak Türk ekonomisinin küresel ve bölgesel düzenin güçlü ve saygın bir aktörü olabilmesini sağlayan bir modeli temel alacağız.” (İYİ Parti Programı)
Ali Babacan:
“Yeni nesil üretim üsleri kuracağız… İhracatımızı büyüteceğiz. Yüksek teknolojinin payını da tam 2 misline yükselteceğiz… Türkiye’de büyümenin lokomotifi özel sektördür. Türkiye’yi ‘Süper KOBİ’lerle’ tanıştıracağız… İstihdamda atılım yapacağız… İstihdamı, ara değil, aranan elemanlarla büyüteceğiz. Özel sektörün yönettiği, iş garantili meslek ve çıraklık okullarını yaygınlaştıracağız…
Yatırımcıya uzun vadeli ve teminat şartları uygun krediler sunacağız… Biz; dünyadaki dönüşümü avantaja çeviren, uluslararası patent ve marka başvurularını ikiye katlayan bir aklı devreye sokacağız… Devlete girişimcilik yaptırmayacağız.” (2 Kasım 2022, DEVA Partisi 16. Eylem Planı Toplantısı)
“Mülkiyet hakkı ve teşebbüs hürriyeti de dâhil olmak üzere tüm temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan bir hukuk sistemini, ekonomik gelişme ve refahın olmazsa olmaz koşulu olarak görüyoruz… Politikalarımız, rekabeti bozucu kamu müdahalesinin olmadığı, düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsız ve etkin çalıştığı bir piyasa ekonomisi anlayışını esas alır.” (DEVA Parti Programı)
Ahmet Davutoğlu:
“Ekonomik faaliyetin temel amacı; bütün insanların yaşam, özgürlük ve mutluluğa erişme haklarına sahip olmalarını mümkün kılacak şekilde bireylerin ve toplumun refahını sağlamaktır.” (Gelecek Partisi Programı)
Temel Karamollaoğlu:
“Biz ahlaki dejenerasyon nedeniyle bu noktaya geldik. Bir numaralı kaynağımız israf ve yolsuzluğu önlemektir. Biz bunları önleyelim birkaç yüz milyar dolar bir kaynak üretiriz.” (18 Ekim 2022, Teke Tek TV Programı)
“İhracatı artırmak için üretim maliyetini düşürmek gerekir. Bu nedenle girdi maliyeti ve vergi oranları girişimci lehine ve dünya standartlarına yakın bir oranda indirilecek.” (Saadet Partisi Programı)
HDP’nin 1 Şubat 2023’te açıkladığı Demokratik Ekonomi Programı:
“Kapitalizmin sınırlarını aşan orta ve uzun vadeli çözüm önerileri sunuyoruz... Demokratik Ekonomi Programı toplumsal, siyasal ve ekonomik sorunların barış içinde, müzakereler vasıtasıyla, şiddetsiz ve adaletli bir şekilde çözümlenmesini temel alır… Bu aynı zamanda sınıfsız ve sömürüsüz toplum hedefine açılan bir kapıdır. …Özü itibariyle antikapitalisttir.”
Seçmen kitlesinin, finansal okuryazarlık ve ekonomi bilinci konusunda çok üst düzeye ulaştığı söylenemez. Bununla birlikte eğer doğru anlatılırsa, aradaki tenakuz noktalarını gayet iyi kavrar ve yorumlar… Üzerine enerji, ekonomi ve savunmada ‘millî bağımsızlık’ düsturu ve ülkenin bölünmez bütünlüğü meselesi eklenebilirse, ülke çıkarları ve gelecek tasarımı konusunda kimin, neyi savunduğu, kimden yana olduğu bütün çıplaklığıyla ortaya çıkar…
Millet İttifakı ve destekçilerinin bu alandaki birbirleriyle tamamen çelişen görüşlerini arkadaşlarımız araştırmışlar… Bakın liberal ekonomi, serbest piyasa ekonomisi, kamu-özel sektör iş birliği gibi konularda marifet aktörleri birbirleriyle taban tabana zıt, hangi görüşleri dile getirmişler…
Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni:
“2018 sonrasında yeniden gündeme gelen aşırı yoksulluğu sıfırlayacağız... Verimlilik, yüksek katma değer ve rekabetçiliğe dayalı sektörel politikalarımızla üretim yapısını ithalata bağımlı olmaktan kurtaracak ve ekonomimizi sürdürülebilir bir dış denge yapısına kavuşturacağız… Uluslararası döviz rezervlerini güçlendireceğiz… Türkiye Varlık Fonu’nu kapatacağız.”
Kemal Kılıçdaroğlu:
“Ben neoliberalizme karşıyım. Bırakın halkı sömüren sömürsün piyasa kendi dengesini bulur söylemine karşıyım. Türkiye’de toplumun belleğine yerleştirilen bu anlayış köleleştirmeye dönüştü. İnsanların geçim kaynaklarını korumak için devletin müdahil olması gerektiğine inanıyorum.” (21 Mayıs 2022, Maltepe Mitingi)
“Kamu İhale Kanunu’nu değiştireceğiz... Özelleştirme Kurumları’nı kapatacağız; kamulaştıracağız... Düyun-u Umumiye’yi çağrıştıran Borçlar Genel Müdürlüğü’nü kapatacağız… Ulusal Vergi Konseyi kuracağız… Vergiyi en çok asgari ücretliler ödüyor. Bu ayıptan da Türkiye’yi kurtaracağız. Asıl vergiyi ödemesi gerekenler faiz baronları.” (16 Mart 2021, Grup Toplantısı)
“Temiz paranın girdiği sokaktan, kirli para hemen kaçar. Ben bu parayı bulup getireceğim. Bunun için Londra’dayım.” (2 Kasım 2022, Twitter)
“İktidarımızın ilk 3 yılında, en az 100 milyar dolar doğrudan yatırım gelecek… Ayrıca yeri-yurdu, kaynağı belli, temiz ve sürdürülebilir fonlardan en az 150 milyar dolar yatırım getireceğiz.” (3 Aralık 2022, İkinci Yüzyıla Çağrı Programı)
“Yoksullaşma ve sömürü ortamı, koruyucu sosyal refah devleti politikaları ile aşılacak.” (CHP Parti Programı)
Meral Akşener:
“İYİ Yaşam Geliri Modeli projemizi hazırladık. Bu projeyle; 18-26 yaş arasındaki tüm gençlerimize, medyan gelirin, yarısının altında kalan, 4 milyon hanedeki kadınlara, 2021 fiyatlarıyla, aylık 1000 lira, İYİ Yaşam Gelir Desteği sunacağız. Bu projemizle; yoksulluğu ve gelir adaletsizliğini azaltıp kişi başına düşen geliri de artıracağız.” (22 Aralık 2021, Grup Toplantısı)
“Serbest piyasa sisteminin her durumda kısıtlı kaynakları en etkin bir biçimde dağıtamadığı ve toplumsal ahengi bozacak boyutlarda gelir ve servet eşitsizliğine yol açtığı gerçeklerini göz ardı etmeden, özel mülkiyet, serbest girişim, serbest sözleşme ve çalışan haklarının evrensel hukuk kuralları ile güvence altına alındığı bir ekonomik yapıyı desteklemekteyiz…
Ekonomik sistemin devlet bürokrasisi tarafından yürütülmesinin gerekli olduğuna inanmaktayız…
Küresel ekonomi politiğin parametrelerini doğru okuyan, buna uygun politika geliştirilmesini önceleyen ve nihai olarak Türk ekonomisinin küresel ve bölgesel düzenin güçlü ve saygın bir aktörü olabilmesini sağlayan bir modeli temel alacağız.” (İYİ Parti Programı)
Ali Babacan:
“Yeni nesil üretim üsleri kuracağız… İhracatımızı büyüteceğiz. Yüksek teknolojinin payını da tam 2 misline yükselteceğiz… Türkiye’de büyümenin lokomotifi özel sektördür. Türkiye’yi ‘Süper KOBİ’lerle’ tanıştıracağız… İstihdamda atılım yapacağız… İstihdamı, ara değil, aranan elemanlarla büyüteceğiz. Özel sektörün yönettiği, iş garantili meslek ve çıraklık okullarını yaygınlaştıracağız…
Yatırımcıya uzun vadeli ve teminat şartları uygun krediler sunacağız… Biz; dünyadaki dönüşümü avantaja çeviren, uluslararası patent ve marka başvurularını ikiye katlayan bir aklı devreye sokacağız… Devlete girişimcilik yaptırmayacağız.” (2 Kasım 2022, DEVA Partisi 16. Eylem Planı Toplantısı)
“Mülkiyet hakkı ve teşebbüs hürriyeti de dâhil olmak üzere tüm temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan bir hukuk sistemini, ekonomik gelişme ve refahın olmazsa olmaz koşulu olarak görüyoruz… Politikalarımız, rekabeti bozucu kamu müdahalesinin olmadığı, düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsız ve etkin çalıştığı bir piyasa ekonomisi anlayışını esas alır.” (DEVA Parti Programı)
Ahmet Davutoğlu:
“Ekonomik faaliyetin temel amacı; bütün insanların yaşam, özgürlük ve mutluluğa erişme haklarına sahip olmalarını mümkün kılacak şekilde bireylerin ve toplumun refahını sağlamaktır.” (Gelecek Partisi Programı)
Temel Karamollaoğlu:
“Biz ahlaki dejenerasyon nedeniyle bu noktaya geldik. Bir numaralı kaynağımız israf ve yolsuzluğu önlemektir. Biz bunları önleyelim birkaç yüz milyar dolar bir kaynak üretiriz.” (18 Ekim 2022, Teke Tek TV Programı)
“İhracatı artırmak için üretim maliyetini düşürmek gerekir. Bu nedenle girdi maliyeti ve vergi oranları girişimci lehine ve dünya standartlarına yakın bir oranda indirilecek.” (Saadet Partisi Programı)
HDP’nin 1 Şubat 2023’te açıkladığı Demokratik Ekonomi Programı:
“Kapitalizmin sınırlarını aşan orta ve uzun vadeli çözüm önerileri sunuyoruz... Demokratik Ekonomi Programı toplumsal, siyasal ve ekonomik sorunların barış içinde, müzakereler vasıtasıyla, şiddetsiz ve adaletli bir şekilde çözümlenmesini temel alır… Bu aynı zamanda sınıfsız ve sömürüsüz toplum hedefine açılan bir kapıdır. …Özü itibariyle antikapitalisttir.”
Seçmen kitlesinin, finansal okuryazarlık ve ekonomi bilinci konusunda çok üst düzeye ulaştığı söylenemez. Bununla birlikte eğer doğru anlatılırsa, aradaki tenakuz noktalarını gayet iyi kavrar ve yorumlar… Üzerine enerji, ekonomi ve savunmada ‘millî bağımsızlık’ düsturu ve ülkenin bölünmez bütünlüğü meselesi eklenebilirse, ülke çıkarları ve gelecek tasarımı konusunda kimin, neyi savunduğu, kimden yana olduğu bütün çıplaklığıyla ortaya çıkar…