Sosyal medyaya Sokrates neylesin?
01 Mart 2020 - Marketing Türkiye
Herhâlde sonsuza kadar sorulacak sorulardan biri, medyanın hayatlarımıza etkisinin ne ve ne kadar olduğudur?
Her türden medyanın ‘iyi’ ya da ‘kötü’ etkileri olduğunu kabul etmeyen kalmamıştır… Yeni bir medya kanalı ortaya çıktığında ise bu sorular daha sık sorulmaya, tartışmalar daha da ateşlenmeye, savunanlar ve karşı çıkanlar birbirlerinden daha belirgin olarak ayrılmaya başlar…
Radyo çıktığında, kimsenin gazete-dergi okumayacağı; sinema çıktığında tiyatroyu öldüreceği; televizyon çıktığında ise bunların hepsini ve her türlü beşeri ilişkiyi öldüreceği iddia edildi. Sosyal medyanın hayatımıza girişiyle ise insanların başka hiçbir kanala yönelmeyeceği... Oysa bunların hepsi yaşamaya devam etti.
Her geçen gün kullanıcı sayısı ve kullanım alanları çeşitlenerek yaygınlaşan sosyal medya da bu çerçevede yeni mücadele alanımız…
Kullanmamak mümkün değil, kullanınca da bir sürü yalan-dolana, çer-çöpe muhatap oluyoruz… Yetişkinler bir nebze daha bağışık olsalar da gençler ve çocukların durumu her zaman çok kritik…
Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan da bu çağdaş sorunumuz hakkında açıklamalarda bulunmuş: “Modern teknoloji, evin açık kapısı oldu. Oradan faydalı-faydasız, doğru-yanlış birçok bilgi giriyor ve virüs şeklinde yayılıyor… Popüler kültür, Hollywood kültürü ne yapıyor? Bir kıyafet çıkarıyor, o kıyafeti farklı medya mecralarında yayınlıyor. Bakıyorsunuz, izleyen zamanlarda insanlar aynı kıyafeti giymeye başlıyorlar. Bu duruma karşı çare modayı ve popüler kültürü sorgulayabilme becerisidir.”
Sorgulayabilmeyi öğretmek için okulda çocuklara eğitim verilmesinin yanı sıra herkesin uygulayabileceği bir de bir de yöntem önermiş Nevzat hoca: Sokrates filtresi…
Bu yöntemin kaynağı, Sokrates’e atfedilen bir hikâye...
Kişinin konuşmadan önce kendine şu soruları sormasını öğütlüyor:
Tarhan’ın önerisi elbette çok kıymetli, ancak internet öyle bir ortam ki korunmak istediğiniz ne varsa kapıyı kilitleseniz bacadan girebiliyor…
Sosyal medya ya da elektronik ortama adımınızı attığınız andan itibaren sizi ahtapot gibi sarıyor… İnternet ortamı gibi dışarı doğru açılan her sistem, içeri doğru da açık demektir.
Dolayısıyla farkında olmadan saçtığınız datanın haddi hesabı olmadığı gibi, o dataların sistemli biçimde kullanılarak neler yapılabileceği de tahayyülleri aşıyor… Maalesef Nevzat hocanın önerisi de bu ortamda faydalı yanları olsa da tek başına yetersiz kalabiliyor…
The Great Hack adlı belgeseli seyredenler, neden böyle düşündüğümüzü hemen anlayacaktır…
Belgeselde, -sağ olsun- medyadan aşina olduğumuz Cambridge Analytica-Facebook skandalı anlatılıyor. Şirket, Facebook’un kendilerine sattığı 87 milyon kullanıcıya ait kişisel veriyi Trump’ın seçim kampanyası ve Brexit kampanyası için kullanmış. Verinin toplanmasında da satılmasında da usulsüzlük yapılmış. Bunlar en bilinenleri tabii…
Cambridge Analytica, daha önce de Litvanya, Kenya, Gana, Malezya, Romanya gibi ülkeler üzerinde de pek çok somut çalışma ortaya koymuş. Bazen ‘kararsız’ seçmenin çalıştıkları adayı desteklemek üzere... Bazen de ‘karşı taraf’ın seçmeninin sandığa hiç gitmemesini sağlayacak siyasi hareketleri doğurmak için... Ve başarılı olmuşlar.
Yaratıcı videolar, görseller, yazılar ve reklamlarla desteklenmiş milyonlarca çalışma sosyal medyada dolaşıma girdikten sonra dağılımını kontrol etmek neredeyse imkânsız...
Sosyal medyada kontrolü tamamen elimize almak konusunda, en azından şu zaman için, pek umutlu değiliz. Yine de filtrelerimizi güçlendirebilmek mümkün…
Üstümüze doğru yığılan mesajlara şu soruları sorarak ve testi geçemeyenleri içeri almayarak başlanabilir mesela:
Denizlili “Güc’cüg Pirens”i çok sevdik
Şubat ayının en ‘hoş’ haberlerinden biri, yeni bir Küçük Prens kitabı baskısının yapıldığıydı… Öyle alelade bir baskı değil ama… Fransız yazar Antoine de Saint-Exupéry’nin bu çok ünlü kitabı, Acıpayam yöresi esas alınarak Denizli ağzıyla basılmış…
Kitabın kapağı da özel olarak tasarlanmış… Küçük Prens’i kapakta, yöresel kıyafetler içinde Zeybek oynayan küçük bir efe olarak görüyoruz… Tabii adı da buna uygun biçimde Güc’cüg Pirens olmuş…
Kitabı, Küçük Prens koleksiyoneri de olan Denizlili Gül Ezgi Karaman hazırlamış…
Kitap, bugüne kadar 414 dil ve lehçeye çevrilmiş. Bunların arasında neredeyse hiç duyulmamış, sadece yüzlerce kişinin konuştuğu diller, farklı lehçeler, yapay diller ve ağızlar da varmış… Ülkemizde, eser üzerine, birkaç ağız çalışması daha yapılıyormuş…
İşte budur! “Think global, act local” mottosunu zaman aşımına uğratan “Think local, act local”in bu derece doğru uygulandığı bir örnek az bulunur.
Bir mesajı iletmenin ilk kuralı, hedef kitleyle aynı dili konuşmaktır. Sadece Türkçe konuşmak anlamına da gelmez… Kültürel kodlar da dile dâhildir…
Bunu en doğru uygulayan markaların başında Coca-Cola’nın geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır… Bulundukları ülkelerin ortak ruhî şekillenmesini anlayarak iletişim dillerini, ‘tone of voice’u ona göre ayarlarlar… Ramazan aylarında yaptıkları reklamları, onlarca yıldır hizmet veren yerli ve millî markalarda bile göremeyiz. Girdikleri her pazarda, o ülkenin kulak alışkanlıklarına dahi dikkat eder, ülkenin ya da bölgenin müzik kültürüne uygun reklam ‘jingle’ları üretirler…
Zaman zaman “Hedef kitlenin kültür ve değerlerine uygun davranmalısınız” diyerek anlatmaya çalıştığımız tam da böyle bir şey… Aksi hâllerde, hedef kitle sizin mesajlarınız karşısında kör ve sağır olabileceği gibi, size kendisinin var oluş biçimini önemsemediğiniz için içerlemesiyle de sonuçlanabilir…
Her türden medyanın ‘iyi’ ya da ‘kötü’ etkileri olduğunu kabul etmeyen kalmamıştır… Yeni bir medya kanalı ortaya çıktığında ise bu sorular daha sık sorulmaya, tartışmalar daha da ateşlenmeye, savunanlar ve karşı çıkanlar birbirlerinden daha belirgin olarak ayrılmaya başlar…
Radyo çıktığında, kimsenin gazete-dergi okumayacağı; sinema çıktığında tiyatroyu öldüreceği; televizyon çıktığında ise bunların hepsini ve her türlü beşeri ilişkiyi öldüreceği iddia edildi. Sosyal medyanın hayatımıza girişiyle ise insanların başka hiçbir kanala yönelmeyeceği... Oysa bunların hepsi yaşamaya devam etti.
Her geçen gün kullanıcı sayısı ve kullanım alanları çeşitlenerek yaygınlaşan sosyal medya da bu çerçevede yeni mücadele alanımız…
Kullanmamak mümkün değil, kullanınca da bir sürü yalan-dolana, çer-çöpe muhatap oluyoruz… Yetişkinler bir nebze daha bağışık olsalar da gençler ve çocukların durumu her zaman çok kritik…
Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan da bu çağdaş sorunumuz hakkında açıklamalarda bulunmuş: “Modern teknoloji, evin açık kapısı oldu. Oradan faydalı-faydasız, doğru-yanlış birçok bilgi giriyor ve virüs şeklinde yayılıyor… Popüler kültür, Hollywood kültürü ne yapıyor? Bir kıyafet çıkarıyor, o kıyafeti farklı medya mecralarında yayınlıyor. Bakıyorsunuz, izleyen zamanlarda insanlar aynı kıyafeti giymeye başlıyorlar. Bu duruma karşı çare modayı ve popüler kültürü sorgulayabilme becerisidir.”
Sorgulayabilmeyi öğretmek için okulda çocuklara eğitim verilmesinin yanı sıra herkesin uygulayabileceği bir de bir de yöntem önermiş Nevzat hoca: Sokrates filtresi…
Bu yöntemin kaynağı, Sokrates’e atfedilen bir hikâye...
Kişinin konuşmadan önce kendine şu soruları sormasını öğütlüyor:
- Söylemek üzere olduğum şey, doğru mu?
- İyi bir şey mi?
- Faydalı mı?
Tarhan’ın önerisi elbette çok kıymetli, ancak internet öyle bir ortam ki korunmak istediğiniz ne varsa kapıyı kilitleseniz bacadan girebiliyor…
Sosyal medya ya da elektronik ortama adımınızı attığınız andan itibaren sizi ahtapot gibi sarıyor… İnternet ortamı gibi dışarı doğru açılan her sistem, içeri doğru da açık demektir.
Dolayısıyla farkında olmadan saçtığınız datanın haddi hesabı olmadığı gibi, o dataların sistemli biçimde kullanılarak neler yapılabileceği de tahayyülleri aşıyor… Maalesef Nevzat hocanın önerisi de bu ortamda faydalı yanları olsa da tek başına yetersiz kalabiliyor…
The Great Hack adlı belgeseli seyredenler, neden böyle düşündüğümüzü hemen anlayacaktır…
Belgeselde, -sağ olsun- medyadan aşina olduğumuz Cambridge Analytica-Facebook skandalı anlatılıyor. Şirket, Facebook’un kendilerine sattığı 87 milyon kullanıcıya ait kişisel veriyi Trump’ın seçim kampanyası ve Brexit kampanyası için kullanmış. Verinin toplanmasında da satılmasında da usulsüzlük yapılmış. Bunlar en bilinenleri tabii…
Cambridge Analytica, daha önce de Litvanya, Kenya, Gana, Malezya, Romanya gibi ülkeler üzerinde de pek çok somut çalışma ortaya koymuş. Bazen ‘kararsız’ seçmenin çalıştıkları adayı desteklemek üzere... Bazen de ‘karşı taraf’ın seçmeninin sandığa hiç gitmemesini sağlayacak siyasi hareketleri doğurmak için... Ve başarılı olmuşlar.
Yaratıcı videolar, görseller, yazılar ve reklamlarla desteklenmiş milyonlarca çalışma sosyal medyada dolaşıma girdikten sonra dağılımını kontrol etmek neredeyse imkânsız...
Sosyal medyada kontrolü tamamen elimize almak konusunda, en azından şu zaman için, pek umutlu değiliz. Yine de filtrelerimizi güçlendirebilmek mümkün…
Üstümüze doğru yığılan mesajlara şu soruları sorarak ve testi geçemeyenleri içeri almayarak başlanabilir mesela:
- Kültür ve değerlerimle uyumlu mu?
- Bu kültür ve değerlerden kaynaklanan duygularıma hitap edebiliyor mu?
- Standartların ve beklentinin üstünde davranış sergilemek için çaba harcanmış mı?
- Mesajı gönderen bana hangi mesafede duruyor, hangi güdüyle hareket ediyor?
Denizlili “Güc’cüg Pirens”i çok sevdik
Şubat ayının en ‘hoş’ haberlerinden biri, yeni bir Küçük Prens kitabı baskısının yapıldığıydı… Öyle alelade bir baskı değil ama… Fransız yazar Antoine de Saint-Exupéry’nin bu çok ünlü kitabı, Acıpayam yöresi esas alınarak Denizli ağzıyla basılmış…
Kitabın kapağı da özel olarak tasarlanmış… Küçük Prens’i kapakta, yöresel kıyafetler içinde Zeybek oynayan küçük bir efe olarak görüyoruz… Tabii adı da buna uygun biçimde Güc’cüg Pirens olmuş…
Kitabı, Küçük Prens koleksiyoneri de olan Denizlili Gül Ezgi Karaman hazırlamış…
Kitap, bugüne kadar 414 dil ve lehçeye çevrilmiş. Bunların arasında neredeyse hiç duyulmamış, sadece yüzlerce kişinin konuştuğu diller, farklı lehçeler, yapay diller ve ağızlar da varmış… Ülkemizde, eser üzerine, birkaç ağız çalışması daha yapılıyormuş…
İşte budur! “Think global, act local” mottosunu zaman aşımına uğratan “Think local, act local”in bu derece doğru uygulandığı bir örnek az bulunur.
Bir mesajı iletmenin ilk kuralı, hedef kitleyle aynı dili konuşmaktır. Sadece Türkçe konuşmak anlamına da gelmez… Kültürel kodlar da dile dâhildir…
Bunu en doğru uygulayan markaların başında Coca-Cola’nın geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır… Bulundukları ülkelerin ortak ruhî şekillenmesini anlayarak iletişim dillerini, ‘tone of voice’u ona göre ayarlarlar… Ramazan aylarında yaptıkları reklamları, onlarca yıldır hizmet veren yerli ve millî markalarda bile göremeyiz. Girdikleri her pazarda, o ülkenin kulak alışkanlıklarına dahi dikkat eder, ülkenin ya da bölgenin müzik kültürüne uygun reklam ‘jingle’ları üretirler…
Zaman zaman “Hedef kitlenin kültür ve değerlerine uygun davranmalısınız” diyerek anlatmaya çalıştığımız tam da böyle bir şey… Aksi hâllerde, hedef kitle sizin mesajlarınız karşısında kör ve sağır olabileceği gibi, size kendisinin var oluş biçimini önemsemediğiniz için içerlemesiyle de sonuçlanabilir…